Rikicin N16.3 Tiriliyan: Yadda Batan Kudaden Baitul Mali Ya Kawo Ce-Ce-Ku-Ce a Majalisar Wakilai

Rahoto na musamman daga Abuja

Abuja – Zaman Majalisar Wakilan Tarayya a ranar Talata ya kutsa cikin rudani mai zafi, inda mambobin suka yi ta ce-ce-ku-ce kan batun da ya shafi kudade masu yawa da ake zargin Babban Bankin Najeriya (CBN) ya ki tura wa asusun baitul mali. Lamarin ya samo asali ne bayan gabatar da kudirin da ya nemi a gayyaci Gwamnan CBN, Olayemi Cardoso, domin ya yi bayani kan zargin batan kudaden da suka kai Naira tiriliyan 16.3.

Rahoton na dogaro ne akan bayanai daga Legit.ng (Hausa) a matsayin tushen farko.

Menene Kudirin da Ya Haddasa Rikici?

Shugaban Kwamitin Kula da Asusun Gwamnati (PAC), Hon. Bamidele Salam (PDP, Osun), ne ya gabatar da kudirin. A cikin bayanin sa, ya zargi CBN da “gaza tura kudaden da doka ta wajabta masa” tun daga shekarar 2016 har zuwa 2022. Kudaden nan, a cewar rahoton, sun hada da N5.2 tiriliyan na rarar kudin aiki da wasu kudaden gwamnati da suka kai N11.09 tiriliyan.

Salam ya bayyana cewa, batan wadannan kudade a lokacin da kasar ke fuskantar matsalolin tsaro da karancin kudaden shiga, abin kunya ne ga tsarin mulki. Ya kuma nuna cewa kwamitin sa ya aika gayyata sau da yawa ga Gwamnan CBN amma bai amsa ba.

Yadda Muhawarar Ta Koma Rikici

Bayan gabatar da kudirin, Hon. Ghali Mustapha Tijjani daga Jano ya gabatar da gyara, yana mai cewa a maimakon a kira Gwamnan CBN gaban kwamitin PAC, a tura shi gaban kwamitin wucin gadi. Wannan gyaran ya jawo adawa sosai daga wasu ‘yan majalisa, inda hayaniya da ihun juna suka fara.

Daga nan, Hon. Ahmed Jaha (Borno, APC) ya gabatar da wani gyara daban, yana mai cewa a kira Gwamnan CBN da duk hukumomin da ke da hannu a lamarin. Amma shi ma wannan bai kwantar da hankulan mambobin ba, har suka fara kokarin hana a karanta gyaran a fili.

Wannan bacin rai ya nuna cewa akwai ra’ayoyi daban-daban a cikin majalisa kan yadda za a bi tsarin binciken lamarin mai muhimmanci kamar haka.

Shugaban Majalisa Ya Dauki Zafi Domin Kwantar da Hankali

Kakakin Majalisar, Rt. Hon. Abbas Tajudeen, ya dauki matakin tsautsayi domin kwantar da hankalin mambobinsa. Ya yi kira ga ‘yan majalisa da su kiyaye mutuncin majalisar, yana mai cewa, “Duniya na kallo.”

Abbas ya gargadi wasu mambobi da sunayensu, ciki har da Hon. Mark Esset da Hon. Kabir Maipalace, cewa za a tura su gaban kwamitin ladabtarwa idan sun ci gaba da tada hargitsi. Wannan matakin ya taimaka wajen dawo da zaman lafiya a cikin zauren.

Muhimmancin Lamarin Ga Tattalin Arzikin Kasa

Batun da ke tattare da batan tiriliyan 16.3 bai wuce zargin ba har zuwa yanzu. Duk da haka, yana da muhimmanci sosai saboda dalilai da yawa:

• Gaskiyar Kudaden Shiga: Kudaden da ake zargin an bata sune kudaden shiga na gwamnatin tarayya. Rashin samun su yana iya hana gwamnati gudanar da ayyuka masu muhimmanci kamar biyan albashi, gina kayayyakin more rayuwa, da tallafawa shirye-shiryen zamantakewa.
• Amincewa da Tsarin Kudi: Lamarin ya kara jaddada matsalolin tsarin gudanar da kudi a hukumomin gwamnati. Yadda za a tabbatar da cewa duk kudaden shiga na gwamnati suna isa asusun baitul mali shine babban kalubale.
• Alhakin Ma’aikata: Gayyatar Gwamnan CBN da wasu hukumomi ta nuna cewa majalisar na kokarin aiwatar da aikinta na sa ido kan ma’aikatun gwamnati, musamman ma’aikatun kudi masu muhimmanci.

Sakamako da Gaba

A karshen muhawarar da ce-ce-ku-ce, majalisar ta amince da cewa a gayyaci Gwamnan CBN, Olayemi Cardoso, da hukumar da ke kula da kudaden da aka tura wa asusun gwamnatin tarayya, su bayyana a gaban kwamitin PAC a ranar 16 ga Disamba, 2025.

Wannan zai ba kwamitin damar yin cikakken bincike kan zargin da ya shafi kudaden da suka wuce tiriliyan 16. Rahoton da kwamitin zai gabatar zai tabbatar da ko an yi batan kudaden ko akwai wasu dalilai na gaskiya da suka hana tura su. Sakamakon binciken zai yi tasiri sosai kan yadda ake gudanar da harkokin kudi a tsakanin CBN da sauran hukumomin gwamnati nan gaba.

Rahoton ya dogara ne akan bayanai daga tushen farko na Legit.ng (Hausa).