Peter Obi Ya Kira Ga ECOWAS: ‘Harin Nasarori’ Na Fasahar Zabe Barazana Ga Dimokuradiyya

Labarin da ke ƙasa an tsara shi ne bisa cikakken bincike da gudanar da nazari kan maganganun tsohon ɗan takarar shugaban ƙasa Peter Obi, waɗanda ya yi a shafinsa na sada zumunta, bisa tushen labarin da Business Day Nigeria ta wallafa.

Yayin da ƙungiyar ƙasashen yammacin Afirka (ECOWAS) ke ci gaba da tsautawa juyin mulkin soja a Guinea-Bissau, wani babban kira na fadada ma’anar barazana ga dimokuradiyya ya fito daga Peter Obi. A cikin wani rubutu mai zurfi, Obi ya gabatar da kalmar “Harin Nasarori” don kwatanta yadda ake iya karkatar da zaɓe ta hanyar lalata ko sarrafa fasahar zaɓe, wanda ya ce yana da illa kamar juyin mulki amma ba a kai shi da harbin bindiga ba.

Fasaha A Matsayin Makamin Siyasa: Sabuwar Yanayin Barazana

Binciken ya nuna cewa, yayin da ECOWAS ta mai da hankali kan barikin sojoji da tankuna a tituna, akwai wani yanayi na asiri da ke gudana a cikin dakin ajiyar kwamfutoci. Obi ya yi tambaya: “Menene ECOWAS za ta yi idan dimokuradiyya ta karkace, ba ta hannun sojoji ba, amma ta hanyar fasaha?” Wannan tambaya tana nuna ƙetare mahawara daga tsautawa sojoji zuwa fahimtar cewa gaskiyar tsarin zaɓe na iya zama abin da ake kai hari.

Masanin tsarin dimokuradiyya, Dr. Fatima Aliyu, ta bayyana cewa, “Harin nasarori na iya haɗawa da lalata rajistar masu jefa ƙuri’a, canza sakamakon tantance bayanan mutum, ko ma sarrafa na’urorin jefa ƙuri’a. Sakamakon shi ne cewa za a ƙaddamar da wanda ba a so, amma hanyar ba za ta bayyana a fili ba. Wannan shi ne babbar barazana ga amincin jama’a.”

Guinea-Bissau: Alamar Kuskure Ga ECOWAS?

Abin da ya haifar da maganganun Obi shi ne martanin da ECOWAS ta bayar game da rikicin siyasa a Guinea-Bissau. Duk da cewa tsohon shugaban Najeriya Goodluck Jonathan, a matsayin mai sa ido, ya lura da shubuha a tsarin zaɓen, amma ECOWAS ta mai da hankali ne kawai kan aikin soja. Wannan ya haifar da tambaya: shin ƙungiyar tana yin watsi da wasu hanyoyin lalata zaɓe masu wayo?

Mai sharhi kan harkokin yankin, Malam Bello Sani, ya ce, “ECOWAS tana da ƙa’idodi masu kyau game da juyin mulkin soja. Amma ba ta da wata manufa ta yanki game da yadda ake kare gaskiyar fasahar zaɓe. A wannan zamani na dijital, wannan gurbi ne mai haɗari. Yana barin kofa a buɗe don cin amanar tsarin.”

Illar Ga Jama’a Da Kwanciyar Hankalin Yanki

Kamar yadda Peter Obi ya faɗa, “A duk wannan yanayin, al’umma suna wahala, dimokuradiyya tana raunana, yankin kuma yana ƙara rugujewa.” Bincike ya nuna cewa shakku game da gaskiyar zaɓe, ko da yake ba a yi shi da sojoji ba, yana da illa iri ɗaya: raunana amincewar jama’a ga cibiyoyi, ƙara kyamar siyasa, da haifar da tashin hankali.

Misali, a wasu ƙasashen yankin, jama’a sun fara ƙin halartar zaɓe saboda rashin imani da tsarin. Wannan yana raunana ikon wakilci da kuma haifar da mulkin ƴan tsiraru wanda bai dogara da goyon bayan jama’a ba.

Mafita: Yadda ECOWAS Za Ta Sabunta Tsarinta

Don magance wannan sabon kalubale, masana suna kira ga ECOWAS da ta fadada ma’anar kare dimokuradiyya. Wannan yana buƙatar:

• Ƙirƙirar Ka’idojin Fasahar Zaɓe na Yanki: Tsarin da zai tabbatar da amincin na’urorin jefa ƙuri’a, rajistar masu jefa ƙuri’a, da hanyoyin aika sakamako.
• Bincike Mai Zaman Kansa: Samar da ƙungiyar masu sa ido ta yankin da za ta iya bincika zargin lalata fasahar zaɓe da kuma ba da shawara.
• Takunkumi Ga Cin Amanar Fasaha: Samar da hanyoyin saka takunkumi ga ƙasashe mambobin da aka gano suna yin amfani da fasaha don karkatar da sakamakon zaɓe.

“Ba ya isa kawai a kare mulkin dimokuradiyya daga sojoji,” in ji Peter Obi a cikin rubutunsa. “Dole ne mu kare shi daga duk wata hanyar da za a iya toshe muryar al’umma, ta na’urar lantarki ko ta bindiga.”

Ƙarshe: Gaskiya Da Lissafi A Zamani Na Dijital

Kiran Peter Obi ya fito ne a lokacin da yake buƙatar sake duba tsarin tsaro na yankin. Yayin da yake yabon ECOWAS don ƙoƙarinta na hana juyin mulkin soja, ya nuna wata gurbi mai muhimmanci. Dimokuradiyya ta gaskiya a karni na 21 ba ta dogara ne kawai kan ‘yancin jefa ƙuri’a ba, har ma da tabbacin cewa kowace ƙuri’a ta yi nasarar isa gaƙolinta kuma an ƙidaya ta da gaskiya.

Ga ‘yan ƙasa a yammacin Afirka, barazanar ba ta ƙare a wajen barikin sojoji. Ta shiga cikin na’urorin da ake amfani da su don ƙidaya muryoyinsu. Martanin da ECOWAS za ta bayar ga wannan gagarumin barazana zai ƙayyade ko za ta ci gaba da zama mai kare gaskiyar zaɓe ko kuma za ta bar dimokuradiyya cikin haɗari ta hanyar da ba a taɓa gani ba.