Ghana Ta Samu Bunkasar Tattalin Arziki Da Kashi 6.3 Cikin Dari
ACCRA – Hukumar kididdiga ta ƙasar Ghana ta bayyana cewa tattalin arzikin ƙasar ya samu ci gaba mai ƙarfi a cikin rabin farkon shekarar 2024, inda ya nuna alamu masu kyau na murmurewa daga mummunan rikicin tattalin arziki da ya addabi ƙasar a baya. Rahoton da aka fitar ya nuna cewa Gross Domestic Product (GDP) na ƙasar ya karu da kashi 6.3 cikin ɗari a cikin watanni shida na farko na shekarar, idan aka kwatanta da kashi 5.7 cikin ɗari da aka samu a irin wannan lokacin a shekarar 2023.
Bangaren Ayyuka Ya Zama Jagora Cikin Bunkasar Tattalin Arziki
Daga cikin abubuwan da suka fi taimakawa wajen samun wannan ci gaba, bangaren ayyuka ya fito fili. Wannan bangare, wanda ya haɗa da harkokin sadarwa, aikin gona, da kuma masana’antu, ya nuna gagarumin ci gaba. Babban jami’in kididdiga na Ghana, Mista Alhassan Iddrisu, ya bayyana cewa bangaren ayyuka ya tashi da kusan kashi 10 cikin ɗari, wanda ya fi yadda yake a shekarar da ta gabata inda ya samu ci gaba ne kawai da kashi 2 cikin ɗari. Iddrisu ya kara da cewa wannan bangare shi kaɗai ya ba da gudummawar maki hudu cikin jimillar ci gaban da aka samu a cikin rabin shekarar.
Wannan ci gaban ya nuna cewa ƙoƙarin da gwamnati ke yi na farfado da tattalin arziki na samun sakamako. A shekarun baya, Ghana ta fuskanci matsaloli masu yawa na tattalin arziki, ciki har da hauhawar farashin kaya da kuma karuwar bashin ƙasa, wanda ya tilasta wa gwamnati neman taimako daga ma’aikatar kuɗi ta duniya (IMF).
Ma’aunin GDP Ba Tare da Man Fetur Ba Ya Kara Da Kashi 7.8 Cikin Dari
Wani muhimmin al’amari da ya fito daga rahoton shine ci gaban da aka samu a ma’aunin GDP ba tare da haɗa shigar da man fetur ba. Wannan ma’auni, wanda ake kira Non-Oil GDP, ya karu da kashi 7.8 cikin �ari. Wannan yana nuna cewa wasu sassa na tattalin arziki, ba su da alaƙa da harkar mai, suna fara samun ƙarfinsu. Harkar noma, wacce ke da muhimmiyar rawa a tattalin arzikin Ghana, ita ma ta samu ci gaba, wanda hakan ya taimaka wajen haɓaka gaba.
Duk da haka, bangaren mai ya ci gaba da zama abin damuwa. Ragewar samar da kudin shiga daga harkar mai ya rage yawan kuɗin shiga ga baitul malin gwamnati. Wannan ya sa aka ci gaba da fuskantar matsalar ƙarancin kuɗi, kuma yana buƙatar ƙarin ƙoƙari don dawo da harkar mai cikin hankali.
Hauhawar Farashin Kayayyaki Ta Rage Zuwa Kashi 11.5 Cikin Dari
Baya ga ci gaban GDP, akwai sauran bayanai masu dacewa da ke nuna cewa tattalin arziki yana komawa kan hanya. Daya daga cikinsu shine ragewar hauhawar farashin kayayyaki. A watan Agusta na shekarar 2024, ma’aunin hauhawar farashin kayayyaki (inflation) ya ragu zuwa kashi 11.5 cikin ɗari. Wannan shine mafi ƙarancin adadin da Ghana ta samu tun ƙarshen shekarar 2021.
Ragewar wannan ma’auni yana nuna cewa matakan da gwamnati da babban bankin ƙasar suka ɗauka na rage hauhawar farashin kayayyaki suna aiki. Har ila yau, yana nuna cewa farashin abinci da sauran kayayyaki a kasuwa yana fara daidaitawa, wanda hakan zai sauƙaƙa wa talakawa. Duk da haka, har yanzu ana buƙatar ƙoƙari don rage wannan adadin zuwa ƙasa da kashi 10 cikin ɗari, wanda ake ɗauka a matsayin maƙasudi na tsakiya.
Fitar da Rikicin Tattalin Arziki da Rikicin Bashin Kasa
Ci gaban da aka samu a yanzu yana da muhimmanci musamman saboda rikicin tattalin arziki da Ghana ta fuskanta a shekarun baya. Ƙasar ta sami matsaloli masu yawa, ciki har da hauhawar farashin kayayyaki, ƙarancin ayyukan yi, da kuma karuwar bashin ƙasa. Matsalolin sun tilasta wa gwamnati neman taimakon kuɗi daga IMF a cikin shekarar 2023, inda aka amince mata da lamuni na dala biliyan 3.
Yunkurin farfado da tattalin arziki ya haɗa da ƙarfafa harkokin noma, haɓaka harkar masana’antu, da kuma inganta hanyoyin samun kuɗin shiga. Gwamnati ta kuma yi ƙoƙarin rage kashe kudi da kuma inganta haraji. Duk waɗannan matakan sun taimaka wajen kawo sauyi a yanayin tattalin arziki.
Kalubale da Makoma a Gaba
Duk da ci gaban da aka samu, akwai wasu kalubale da ke fuskantar tattalin arzikin Ghana. Daya daga cikinsu shine tabbatar da cewa ci gaban da aka samu yana da ɗorewa. Hakanan, ana buƙatar ci gaba da rage hauhawar farashin kayayyaki da kuma magance matsalar bashin ƙasa. Ƙarfafa harkar mai zai kara taimakawa wajen samar da kudin shiga ga gwamnati.
Masana tattalin arziki suna sa ido kan yadda za a ci gaba da aiwatar da shawarwarin da IMF ta bayar, da kuma yadda za a tattara kudaden haraji. Samun ci gaba a fannonin samar da ayyukan yi da rage talauci su ma suna da muhimmanci. Duk da haka, ci gaban da aka samu a rabin shekarar na 2024 yana ba da kyakkyawar fata ga ‘yan Ghana cewa tattalin arziki na komawa kan hanya.
Gabaɗaya, bayanan kididdiga sun nuna alamu masu kyau na murmurewar tattalin arziki. Ci gaban da aka samu a bangaren ayyuka da kuma ragewar hauhawar farashin kayayyaki wasu abubuwa ne masu banƙyama. Idan aka ci gaba da aiwatar da ingantattun manufofi, ana sa ran tattalin arziki zai ci gaba da bunkasa a ragowar shekarar.
Full credit to the original publisher: Deutsche Welle (DW) – https://www.dw.com/ha/ghana-ta-samu-bunkasar-tattalin-arziki/a-73953860








