Rikicin Kudin Mai: Gwamnoni da NNPCL Suna Takaddama Kan Dala Biliyan 42.37

Wannan rahoto ya dogara ne akan bayanai daga Legit.ng a matsayin tushen gaskiya.

Wani babban rikici na kudi ya sake barkewa tsakanin gwamnonin jihohin Najeriya da Kamfanin Mai da Gas na Kasa (NNPCL), wanda ke nuna cikakken matsalar amincewa da tsarin lissafi a cikin masana’antar mai ta kasa.

Menene Batun?

Gwamnoni, ta hanyar hukumar bincike mai suna Periscope Consulting, suna zargin NNPCL da rashin mika dala biliyan 42.37 (kimanin Naira tiriliyan 60) zuwa asusun tarayya. Wadannan kudade, wadanda ake kira “kudin mai”, sune kudaden shiga da ya kamata a mika wa gwamnatin tarayya bayan sayar da kayayyakin mai.

NNPCL ta musanta wannan zargin, tana mai ikirarin cewa duk abin da ya dace an biya shi bisa doka. Amma, kwamitin kula da rabon kudaden tarayya (FAAC) ya ga cewa akwai sabanin bayanai wanda ya sa ya umarci a yi zaman sulhu don gano gaskiya.

Matsalar Gado: Daga NNPC zuwa NNPCL

Masanin masana’antar mai, Farfesa Wumi Iledare, ya bayyana cewa wannan rikici matsalar gado ce daga tsarin tsohuwar NNPC. A da, kafin dokar mai (PIA) ta canza kamfanin zuwa NNPCL a shekarar 2021, tsarin lissafin kudaden mai ya kasance mara kyau kuma ba shi da ingantacciyar hanyar bin diddigin kuɗaɗe.

Wannan yana nufin cewa wasu matsalolin lissafi na iya samo asali ne daga zamanin da, amma har yanzu suna haifar da rudani a halin yanzu. Cikakken aiwatar da dokar PIA da tsarin lissafi mai zurfi shine mafita na dogon lokaci.

Tasiri Ga Jihohi da Tsaro

Rikicin kudin mai yana da tasiri kai tsaye ga rayuwar jihohi. A farkon shekarar 2025, FAAC ta dakatar da zaman ta na tsawon watanni saboda rikici kan kudaden da ake zargin NNPCL ba ta kai ba. Wannan ya haifar da matsalar kuɗi a jihohi, wanda ke shafar ayyukan ci gaba da biyan albashin ma’aikata.

Bugu da ƙari, gwamnonin Arewa 19 sun amince su tara kuɗaɗe daga kansu domin magance matsalar tsaro. Duk da cewa wannan shiri na daban, yana nuna yadda rashin isasshen kuɗaɗe shiga na iya tilasta wa jihohi neman hanyoyin da suka bambanta don magance matsalolin gida—wanda zai iya zama ƙarin nauyi kan albarkatunsu idan an sami cikakken rabon kudin tarayya.

Tambayoyin da ba a amsa ba da Bincike na Gaba

Rikicin ya kuma fito da wasu tambayoyi masu mahimmanci game da yadda ake sarrafa wasu asusun. Misali, kwamitin FAAC ya bukaci NNPCL ta fayyace yadda ta kashe kudaden bincike (Frontier Exploration Fund) daga shekarar 2008 har zuwa 2024. Wannan nuni ne cewa akwai bukatar ƙarin bayani game da yadda ake amfani da duk kudaden da ke shiga asusun kamfanin.

Yayin da zaman sulhu ke gudana, al’umma da masu ruwa da tsaki na sa ido kan sakamakon. Shin za a iya gano inda kudaden suka tafi? Shin za a iya kafa tsarin lissafi mai inganci wanda zai hana irin wannan rikici a nan gaba? Amsoshin waɗannan tambayoyin za su taimaka wajen gina ingantaccen tsarin gudanar da masana’antar mai ta Najeriya.

Ƙarshe: Rikicin na Dala biliyan 42.37 bai zama batun lissafi kawai ba, yana nuna zurfin matsalar amincewa da gaskiya a cikin tsarin tattalin arzikin Najeriya. Yunkurin gano gaskiyar lamarin na iya zama mataki mai mahimmanci zuwa ga ƙarin bayyani da riƙon amana a cikin masana’antar mai.